هفته گذشته دکتر معصومه ابتکار به نیریز سفر کرد. این سفر از آن رو اهمیت دارد که بالاترین مقام اجرایی کشور در حوزه محیطزیست به شهرستان ما آمد و از نزدیک با مشکلات حاشیهنشینان بختگان و وضعیت این دومین دریاچه بزرگ ایران روبرو شد.
سخنان او در همایش توسعه نیریز نشان داد که رئیس سازمان محیطزیست خوب میداند برای نجات بختگان چه باید کرد. ما اگر از همان راهی که برای نجات دریاچه ارومیه طی شد برویم، میتوانیم بختگان را هم نجات دهیم؛ همانطور که خوشبختانه دریاچه ارومیه با همت مردم و مسئولین، بطور نسبی از منطقه خطر و خشکی کامل دور شده و در حال بازگشت آرام به زندگی است.
در برنامه نجات دریاچه ارومیه اگرچه مسئولان پیگیری خوبی داشتند، اما کار اصلی را مردمان استانهای آذریزبان انجام دادند.
خبرگزاری مهر مینویسد: «کشاورزی که با بذر زودرس مصرف آب محصولش را کم کرده، باغداری که کرتبندی باغش را اصلاح کرده و زنانی که خیاطی را جایگزین کشاورزی ناپایدار کردهاند، برای حفظ دریاچه ارومیه دست به دست هم دادهاند ... و این گونه، گامهای کوچک و کندی که برای نجات دریاچه ارومیه برداشته شده به همین زودی جواب داده.
برنامه حفاظت از تالابهای ایران با همکاری و پشتیبانی دولت ژاپن، در برخی از روستاهای اطراف دریاچه ارومیه طرحهایی را برای کمک به احیای آن اجرا کرد. یکی از این طرحها پروژه معیشت جایگزین بود که حدود یک سال و نیم ادامه داشت و نتیجه آن گروهی از زنان بود که تصمیم گرفتند با کار خیاطی درآمد خانواده را تأمین کنند تا آب کمتری در کشاورزی منطقه مصرف شود.»
این گزارش ادامه میدهد: «یکی از اعضای گروه بانوان چیچست در بازدید سفیر ژاپن از نتایج این طرح گفت: ما بانوان روستایی چون همجوار دریاچه ارومیه هستیم، خطر نابودی آن را از نزدیک دیدیم و اولین آسیب آن به خود ما میرسد؛ بنابراین برای احیا و حفظ دریاچه دست به کار شدیم. پیشتر با همسرانمان برای کشت پیاز و گوجه و دیگر محصولات آببر به مزرعه میرفتیم، اما الان تمام وقت در کارگاه خیاطی کار میکنیم تا بتوانیم درآمدی مشابه درآمد حاصل از کشت پیاز و ... دربیاوریم. اکثریت روستا با ما همراه شدهاند و دیگر به جای پیاز و گوجه، گندم و جو میکارند که آب کمتری مصرف میکند. مطمئناً الان درآمد ما از زمانی که کشاورزی میکردیم کمتر است، اما رو به بهبود است و اگر امکانات بیشتر شود درآمدمان بهتر هم خواهد شد. محصولاتمان را هم از طریق اینترنت در یک پایگاه که صنایع دستی را ارائه میکند به فروش میرسانیم. همچنین خود ما با فروشگاهها، ادارههای دولتی و شهرداری گفتگو کردهایم و با آنها قرارداد داریم و لباسهای نیروها و کارگرانشان را ما تأمین میکنیم.»
مردم کارهای دیگری نیز انجام دادهاند از جمله: کاهش مصرف آب در زمینهای کشاورزی با حذف محصول پرآب و جایگزینی محصول کم آب، استفاده از بذرهای خوب کمآب، تغییر روش کرتبندی زمین (روش هشتکی حلقوی) و غیره. همه این کارها با مدیریت و هدایت جهادکشاورزی انجام گرفته. در همین زمینه رئیس جهاد کشاورزی شهرستان بناب اعلام کرده: «در تلاش هستیم تا ۴۰ درصد از آب مصرفی بخش کشاورزی را به احیای دریاچه ارومیه اختصاص دهیم».
همت و تلاش مردم این مناطق به حدی بوده که سفیر ژاپن را به تحسین واداشته و گفته: «ما باید از شما بیاموزیم. من تحت تأثیر درک درست و میزان بالای مشارکت مردم در احیای دریاچه ارومیه قرار گرفتم. بیشتر از این موضوع خوشحالم که میزان بالای مشارکت مردم را می بینم».
بحث مردمی کردن احیای دریاچه ارومیه باید در نیریز و دیگر شهرستانهای اطراف بختگان و بلکه تمام استان فارس اجرا شود. همانطور که دکتر ابتکار نیز بر آن تأکید کرده و گفته: «قدم اصلی را باید خود مردم و کشاورزان بردارند؛ آن هم با تغییر الگوی کشت و برداشت آب و تنوعبخشی به اقتصاد منطقه». البته در این راه استانداری، فرمانداری، جهادکشاورزی، منابع آب، و تعاون روستایی با همکاری نمایندگان مجلس و ائمه جمعه سراسر استان باید در کنار مردم باشند و برنامهها را هدایت و حمایت کنند.
وضعیت این روزهای بختگان به ما نشان میدهد که سالها بر این نعمت خدادادی ظلم کردهایم و اکنون باید به خود بیاییم و شیوه خود را عوض کنیم و هرکدام به سهم خود، حق بختگان را ادا نماییم.
انشاءالله
جناب آقای رجبی سردبیر محترم نمیدانم چرا علیرغم اینکه من تمام شروط نوشته شده شمارا در مورد نظر دادن رعایت می کنم و حتی در جایی هم خواهش کردم اگر شروط و ملاحظات نانوشته ای هم وجود دارد ازطریق ایمیل به من اطلاع دهید تا تکلیف را بدانم ولی اغلب نظرات اظهار شده من در ذیل مطالب و خبر های شما فقط اعلام وصول شد ولی به درج نرسید به خصوص مطالبی که در بحبوحه مسائل مربوط به پارک ملی قطرویه، منطقه حفاظت بهرام گور، پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان و بخصوص در ایام سفر ریاست محترم سازمان حفاظت محیط زیست به منطقه نوشتم، اما اگرچه این نظریات به دلیل عدم درج به ملاحظه اشخاص ذیربط وسایرین نرسیده ولی به نظر آن سردبیر محترم رسیده است و اگر لازم باشد ایمیل خودتان را از طریق ایمیل اعلام فرمائید تا مجدداً مجموعه ای از آنها را خدمتتان بفرستم. بگذریم. در مورد بختگان مظلوم تکرار میکنم نجات بختگان مظلوم نیاز چندانی به طرحهای آنچنانی مانند برادر بزرگترش دریاچه ارومیه از قبیل ستاد احیاء و و و ندارد. طرح جامع مدیریت این مظلوم در دوره قبلی ریاست سرکار خانم ابتکار طی سالهای 80 تا 84 تهیه شده ولی بعد از آن به ادامه و اجرا نرسیده و اکنون آماده ورود به مراحل بعدی است و نیز چنانچه حقابه مسلم و قطع شده خودش را دریافت کند به صورت طبیعی و بدون دخالت خاصی احیاء خواهد شد و از حالت یک خطر و تهدید بالقوه بعنوان یک نعمت بالفعل کماکان در خدمت اهالی منطقه و استان خواهد بود. راه قانونی تأمین حقابه این دریاچه های حساس نیز کاملاً روشن و صریح است و چنانچه استحضار دارید رئیس محترم کمسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در رابطه با حقابه تالابها و محیطهای آبی طبیعی کشور اعلام نمودهاند (در گذشته اگر آبی از بخشهای دیگر باقی میماند برای بخش محیطزیست اختصاص میدادند. این نقص را در لایحه برنامه ششم توسعه مرتفع کردیم، بنا بر اصلاح صورت گرفته حقآبهای که به تشخیص سازمان حفاظت محیط زیست به وزارت نیرو اعلام شود، باید از سوی وزارت نیرو به بخش مورد نظر تحت عنوان حق آبه داده شود.) بنابر این بر اساس قانون برنامه ششم توسعه کشور حسب تعیین و درخواست سازمان حفاظت محیط زیست، وزارت نیرو ملزم به تأمین و برقراری حقابه دریاچههای بختگان و طشک و محیطهای آبی وابسته و پیوسته به آنها میباشد. البته نمیدانم این مطلب هم درج میشود یا خیر ولی لااقل به رؤیت جنابعالی خواهد رسید. انشاالله.
با سلام و احترام و سپاس از اظهارنظر جنابعالی
نظرات ارسال شده مخاطبان محترم، در چارچوب قانون مطبوعات درج میشود. در عین حال برای پیگیری بهتر خواهشمندیم نظراتی را که قبلاً ارسال کردهاید به ایمیل aminrajabi14@gmail.com ارسال فرمایید تا بررسی مجدد شود.
در مورد این که فرمودهاید:
«نجات بختگان مظلوم نیازی چندانی به طرح های آنچنانی مانند برادر بزرگترش دریاچه ارومیه از قبیل ستاد احیاء ندارد ، ... و چنانچه حقابه مسلم و قطع شده خودش را دریافت کند به صورت طبیعی و بدون دخالت خاصی احیاء خواهد شد»
اختصاص حقابه یکی از راههای نجات بختگان است که همان هم اولاً به دلایل مختلف انجام نمیشود حتی با وجود این که در لایحه آمده و رئیس کمیسیون و وزیر و غیره هم تأکید کردهاند. چرا که اولویت اصلی، همچنان با تأمین آب شرب شهرهای بالادست است که در صورت عدم تأمین آب ممکن است بحران آفرین باشد. دوماً همان میزان آبی هم که در سالهای قبل رهاسازی شد، در مسیر توسط کشاورزان برداشت گردید و عملاً آبی به بختگان نرسید. سوماً رهاسازی حقابه اگر با پلمپ چاههای مجاز و غیرمجاز، اصلاح روشهای کشاورزی، و حتی تغییر معیشت روستائیان از کشاورزی به صنایع دستی و صنعتی و خدماتی (همانگونه که در مورد دریاچه ارومیه انجام شد) همراه نشود، موفق نخواهد بود.
مهمترین راه نجات بختگان، همراهی مردم است. باید خطر درک شود (که شده) و نجات بختگان یک مطالبه عمومی جدی باشد و در ادامه، طرحهای مختلف دولتی و مردمی یکی پس از دیگری اجرا شود تا تن نیمهجان بختگان دوباره جان گیرد.
برای آگاهی از برنامههای ستاد احیاء دریاچه ارومیه به سایت ستاد احیای دریاچه ارومیه به نشانی زیر مراجعه کنید تا از وسعت برنامههای اجرا شده مطلع شوید. urmialake.ir