هفته پیش و پس از مدتها انتظار، اطلاعیه استخدامی فولاد نی‌ریز برای به‌کار‌گیری 455 نفر در فولادسازی منتشر شد تا در این شرایط که اشتغال و اقتصاد به اصلی‌ترین دغدغه مردم تبدیل شده، برای جوانان و خانواده‌های نی‌ریزی خبری خوش باشد.
این خبر اما حاشیه‌هایی هم داشت و همانطور که پیش‌بینی می‌شد، بحث تعریف «بومی»اعتراض مردم منطقه را برانگیخت.
در این اطلاعیه «بومی» را مساوی «بومی شهرستان نی‌ریز و استان فارس» دانسته‌اند.
اگر به دور از پرده‌پوشی و تعارف بنگریم، در این اطلاعیه بومی یعنی همان «بومی استان فارس». البته در بندهای بعدی اطلاعیه 1.45 درصد امتیاز برای «افراد بومی شهرستان نی‌ریز» در نظر گرفته شده است.
انتظار گزینش بومی در استخدام و اشتغال سابقه‌ای تاریخی دارد. از جمله در قرارداد اول و دوم نفت که در دوران قاجار و پهلوی اول بین ایران و شرکت BP منعقد شد به این مسئله اشاره شده است.
در ماده 16 قرارداد 1933 آمده است:
«مسلم است كه كمپانی، صنعتگران و مستخدمین فنی و تجاری خود را به اندازه‌ای كه اشخاص ذی‌صلاحیت و با تجربه در ایران یافت شود.از اتباع ایران انتخاب خواهد كرد و آن نیز مسلم است كه مستخدمین غیر فنی كمپانی منحصراً از اتباع ایران خواهند بود.«
در اطلاعیه قبلی فولاد که مهرماه سال 1395 منتشر شد، همین بحث‌ها بالا گرفت و در نهایت با پیگیری مردم، رسانه‌ها و مسئولان وقت، تغییراتی در شرایط استخدام رخ داد. در آن زمان نگارنده در سرمقاله‌ای به همین موضوع پرداخت که این بار نیز به نظر می‌رسد یادآوری نکاتی از آن نوشته لازم باشد.
از مدیر جوان و جدید فولاد نیز که به نظر می‌رسد اهمیت افکار عمومی را خوب می‌داند انتظار می‌رود در این راه از خواسته بحق مردم دفاع کند.
*****
در آن سرمقاله آمده بود:
طرح‌های اقتصادی مشابه فولاد از نظر تأثیری که بر منطقه دارد، دارای دو وجه متفاوت است:
از یک سو می‌تواند برای منطقه رونق اقتصادی، ورود سرمایه، ایجاد اشتغال، رشد صنایع جانبی، افزایش رفاه، و در مجموع توسعه اقتصادی به همراه بیاورد.
از دیگر سو اما، چنین طرح‌های بزرگی، پیامدهای منفی به همراه دارد، از جمله:
طرح فولاد محیط‌زیست را با تنش مواجه می‌کند.
طرح‌های بزرگ اقتصادی همواره برای محیط‌زیست منطقه چالش ایجاد می‌کنند. در بحث توسعه‌ی پایدار نکته‌ی برجسته این است که «توسعه باید همراه با حفظ محیط زیست برای نسلهای آینده باشد». نه این که یک طرح اقتصادی در یک منطقه ایجاد شود و برای دو سه نسل بعد، سرزمین سوخته بر جا بگذارد. نمونه‌ی آنچه در سالهای پس از جنگ بر سر اصفهان آمد و طرح‌های آب‌بر صنعتی کار را به خشکی امروزِ نصفِ جهان رسانیدند.
از طرفی طرح فولاد نی‌ریز به مقادیر زیادی آب نیاز دارد که باید از منابع زیر و روزمینی منطقه تأمین شود. این هم چالشی دیگر برای محیط‌زیست و کشاورزی و حتی زندگی اجتماعی مردم قطرویه و کلیت شهرستان خواهد بود.
اثر دیگر این طرح تغییرات اجتماعی و فرهنگی است که در پی مهاجرت افراد از دیگر مناطق کشور به شهرستان رخ می‌دهد.
پس اینگونه طرح‌ها، هم اثرات مثبت دارد و هم پیامدهای منفی.
نکته مهمی که مسئولان فولاد باید از هم‌اکنون به آن توجه کنند این است که وقتی طرح بزرگ فولاد در منطقه‌ای اجرا می‌شود، خودبه‌خود اثرات تخریبی آن برای همان منطقه است.
اگر مردم شهرستان نی‌ریز در خط مقدم تحمل تبعات چنین طرحی هستند، باید در مواهب اقتصادی آن نیز در اولویت باشند.
در این مرحله که آگهی استخدام انتشار یافته، مطالبه و خواسته بحق و جدی مردم شهرستان نی‌ریز این است که در استخدام افراد، اولویت اصلی به افراد بومی شهرستان نی‌ریز و نه حتی استان فارس داده شود. چه این که همین مردم سالها انتظار کشیده و در آینده نیز باید بار پیامدهای منفی آن را به دوش بکشند. از همین رو حق دارند که جوانانشان در فولاد نی‌ریز اشتغال یابند.
چه این که بیشتر جوانان نی‌ریز در رشته‌های مختلف فنی و مهندسی و غیره تحصیلات و مهارت دارند و اکنون بیکار هستند.
در اطلاعیه استخدامی انتشار یافته اولویت استخدامی نه شهرستان نی‌ریز بلکه استان فارس قرار داده شده است.
این یعنی افرادی از سراسر استان فارس امکان استفاده از سهمیه بومی را دارند. جالب این که یک جوان نی‌ریزی و حتی اهل قطرویه که سالها در همین شهرستان و پشت دیوارهای طرح فولاد زندگی کرده، در استخدام سهمی مساوی با فردی دارد که شاید در طول عمرش حتی یک بار نی‌ریز را ندیده باشد.
گرچه همه جوانان این کشور هم‌وطن ما هستند و اشتغال هرکدام از آنان آرزوی همه ماست.
یکی از دوستان که در معدن سنگ‌آهن گل‌گهر سیرجان شاغل است می‌گفت: الان شرایط به گونه‌ای است که مردم و مسئولان سیرجانی به سختی اجازه می‌دهند یک غیرسیرجانی در این طرح شاغل شود.
در پایان، چند پیشنهاد اصلاحی می‌تواند راه‌گشا باشد.
- بهتر است بومی را حوزه انتخابیه نی‌ریز، استهبان و بختگان قرار دهند.
- یکی از دلایلی که فولاد بر استان فارس به جای نی‌ریز تأکید دارد شاید این نکته باشد که به دنبال قوی‌تر کردن تیم خود است. در این صورت می‌تواند ذکر کند: اولویت با بومی شهرستان نی‌ریز (یا حوزه انتخابیه) است به شرطی که دارای حداقل صلاحیت‌های فنی مورد نیاز باشد.
- یا این که امتیاز 1.45 درصد برای اهالی منطقه را بالاتر منظور کنند.
چنین باد
