تلفات بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک، چندین برابر شکار غیرمجاز، جان حیات وحش را میگیرد.
عابد نعمتی، نیریزان فارس:
دامهای اهلی، بلای حیات وحش
طاعون نشخوارکنندگان کوچک مدتی است که به جان حیات وحش افتاده و هر روز در یکی از مناطق زیست محیطی جان علفخواران وحشی را میگیرد؛ بیماری که دامهای اهلی به جان آنها انداختهاند.
بیماری طاعون نشخوارکنندگان کوچک(PPR) یکی از مهمترین بیماریهای واگیر دامی است که طی سالهای گذشته موجب تلفات زیادی در بین علفخواران وحشی کشور شده است. عامل این بیماری یک ویروس است که منجر به بروز یک بیماری حاد میشود و معمولاً در درجه اول کَل و بز را تحت تأثیر قرار میدهد.
طاعون نشخوارکنندگان کوچک در ایران، بیشتر از دامهای اهلی آلوده به این بیماری که واکسیناسیون نشدهاند و از طریق آلوده شدن علوفه مرتعی و آبشخورهای مشترک میان حیات وحش و دام اهلی به حیات وحش منتقل میشود. حیات وحش نیز بهعلت حساسیتی که به این بیماری دارند، در بسیاری از موارد پس از ابتلا تلف میشوند.
خطر در بهرام گور
پس از مخاطرات بسیار ناشی از خشکسالی در مناطق حفاظت شده و تهدید گونههای مختلف حیات وحش، حال گزارشهایی مبنی بر مشاهده این بیماری در برخی از مناطق حفاظت شده استان از جمله بهرام گور به گوش میرسد که نگرانیهایی را به همراه داشته است. زیرا کارشناسان بر این باورند که در صورت طغیان این بیماری در حیات وحش، خسارات جبران ناپذیری برجای خواهد گذاشت.
هزار رأس تلفات
رئیس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست فارس در همین رابطه اعلام کرد: در دو سال گذشته تنها در استانهای فارس و اصفهان، نزدیک به هزار رأس بز و پازن و قوچ و میش در اثر این بیماری از بین رفته که این عدد بسیار بزرگتر از آمار سالانه شکار غیرمجاز در این مناطق است.
جولایی افزود: این در حالی است که تمام توان نیروی اجرایی سازمان حفاظت محیط زیست با به جان خریدن همه خطرات، صرف پیشگیری از تخلف شکار میشود و با شیوع یک بیماری کشنده، نتیجه زحمات چندین ساله محیطبانان برای حفظ حیات وحش، این گونه هدر میرود.
او با اشاره به این که دامداری سنتی بلای جان حیات وحش شده است، یادآور شد: چرای دام از یک سو باعث فقیر شدن مراتع و کاهش وسعت زیستگاههای مطلوب حیات وحش میشود و از سوی دیگر با انتقال بیماریها، به یکباره سرمایه بزرگی را به نابودی میکشاند.
راه نجات
به عقیده وی، واکسیناسیون دام اهلی و نشانهگذاری دام واکسینه شده، رصد و بیماریابی دام، جلوگیری از قاچاق دام، اجرای طرحهای تعادل دام و مرتع و خروج دام مازاد از مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع، ممنوعیت ورود دام به پارکهای ملی، آموزش دامداران، مدیریت منابع آبی در مناطق حفاظت شده و جدا کردن آبشخورهای مشترک، تجهیز یگان حفاظت محیط زیست به منظور گشت و کنترل مناطق و در نهایت گذار از دامداری به شیوه سنتی، از جمله مهمترین اقداماتی است که میشود در یک برنامه عمل مشترک بین سازمانی به انجام رساند.
او در خاتمه از گشت و پایش مناطق، ضدعفونی کردن آبشخورها، امحاء لاشهها، پیگیری واکسیناسیون دام در مناطق و در بعضی موارد خروج اجباری دامداران از منطقه با دستور دادستانی را از جمله اقدامات این سازمان برای کنترل بیماری طاعوننشخوار کنندگان کوچک در فارس بر شمرد.
در این رابطه علمدار علمداری کارشناس حوزه محیط زیست با اشاره به این که این بیماری از دام اهلی به انسان و حیات وحش منتقل میشود، بر ضرورت جلوگیری از ارتباط دامهای اهلی با حیات وحش تأکید کرد و افزود: «اگر گونههای حیات وحش به این بیماری مبتلا شوند، مشکلات عدیده ای به وجود میآید؛ زیرا حیات وحش در دسترس نیستند و امکان درمانشان بسیار دشوار است. از این رو باید سعی کرد از انتقال طاعون به گونههای حیات وحش جلوگیری شود.»
نبیا... مرادی معاون فنی اداره کل محیط زیست استان فارس نیز در خصوص این بیماری توضیح داد: در سالهای ۹۸ و ۹۹ این بیماری در بین حیات وحش منطقه بهرام گور و بوانات دیده شد و از ابتدای سال نیز گزارشهایی مبنی بر ابتلای برخی از حیات وحش منطقه بهرام گور به این بیماری نیز اعلام شد.
همه دامهای واکسینه شدند
رئیس اداره دامپزشکی شهرستان نیریز با بیان این که در آبان ماه سال 1399 اولین مورد بیماری شناسایی شد، گفت: «دام را به اداره آوردند و پس از نمونهبرداری، برای تشخیص به استان فرستادیم. ما در مهر ماه سال گذشته یک بار منطقه بشنه، دهبرین، ده وزیر و آن قسمتی که دام اهلی را برای چرا به محدوده محیط زیست میبردند واکسیناسیون را انجام داده بودیم. اما با توجه به حساسیت موضوع، در اسفند ماه یک بار دیگر به صورت پوشش ۱۰۰ درصدی واکسیناسیون طاعون را برای دامهای اهلی انجام دادیم. حتی مدیرکلمان هم اعلام کرد که اگر محیط زیست تشخیص داد، در فروردین ماه دوباره باید واکسن بزنیم و آنها واکسن را تأمین میکنیم.»
دکتر حمیدرضا ممتازیان افزود: «جابهجایی عشایر و دام در مناطق بشنه، دهبرین و چشمه شیرین که داخل منطقه حفاظت شده هستند و کوچ آنها به مناطقی نزدیک سیرجان و غوری، باعث انتقال بیماری در منطقه شده است. ما در دام اهلی هیچ گونه گزارش بیماری طاعون نداشتیم؛ اما چون واکسن زده بودند، بیماری را در خودشان به شکل خفیف رد کردند و باعث انتقال آن به دام وحشی شدند.»
ممتازیان گفت: «این که بیماری از دام اهلی به دام وحشی منتقل میشود درست است؛ اما باید ببینیم عامل انتقال دهنده بیماری از کجا بوده است.»
رئیس اداره محیط زیست نیریز هم با بیان این که منطقه بهرامگور به سه استان متصل است، عنوان داشت: «منطقه محیط زیست ما سمت سیرجان و یزد هم کشیده میشود. غیر از واکسنهای خوراکی که قابل تزریق در آب است، هیچ راه دیگری برای واکسینه کردن دامهای وحشی و درمان آنها وجود ندارد.»
راه در رو طاعون
علیاکبر صفایی افزود: «اگر ما همه استان خودمان را هم پوشش دهیم، ولی چون منطقه به استان کرمان و یزد متصل است، کاری نمیشود کرد. بخصوص منطقه باغ چوبی که جزو شهرستان سیرجان است. در شهرستان نیریز واکسیناسیون 100 درصدی وام اهلی انجام شده، اما آیا استانهای کرمان و یزد هم به همین شکل همکاری میکنند؟ امید است با همکاری آنها این بیماری ریشهکن شود.»
وی گفت: «قسمتی از شهرستان ما بین دامهای اهلی و وحشی مشترک است و به آن مناطق پروانه چَرا میدهند. اگر ما همه دامهای شهرستان خودمان را هم واکسینه کنیم، استانهای دیگر هم باید همکاری کنند. آنها هم که همکاری کنند، دامهای قاچاقی که انتقال داده میشود و از جاهای دیگر می آورند، می توانند عامل بیماری باشند.»
صفایی آماری از تلفات بیماری طاعون در این مدت ارائه نداد و در جایی دیگر گفت: «بعضی وقتها هم حیوانات حیات وحش ما به مناطق انسانی رفت و آمد میکنند و همه چیز را نمیشود گردن دام اهلی انداخت.»
علی قرایی مسئول تولیدات دامی جهاد کشاورزی شهرستان نیریز عنوان داشت: «ما کلاسهای آموزشی را برگزار میکنیم و همه آموزشهای دامداران وظیفه ما است. اما الان دامهای استان یزد مثل منطقه چشمهانجیر و شهر بابک، به منطقه محیط زیست ما رفت و آمد میکنند. »
همه نیروها را بسیج کردهایم
رئیس اداره پارک ملی قطرویه نیز با بیان این که این بیماری از آبان ماه سال گذشته شیوع پیدا کرد و تا خردادماه سال جاری ادامه داشت، گفت: «هماکنون این بیماری کنترل شده و از تیرماه سال جاری تلفاتی نداشتهایم.»
مهدیپور ضمن تشکر از همکاری اداره دامپزشکی نیریز برای واکسیناسیون و آزمایشات و بررسیهای دقیق بالینی نمونهها گفت: «از آنها میخواهم تا در صورت شیوع مجدد این بیماری، دام های اهلی اطراف منطقه حفاظت شده را پایش و آنها را برای واکسیناسیون پلاک کوپی کنند.»
وی افزود: «ما هم کلیه نیروها را بسیج کردهایم تا منطقه را پایش کنند و کلیه آبشخورهای موجود را به صورت دورهای و هفتهای یکبار با ماده پرسیدین ضدعفونی نمایند.»
نظر شما