هر سی‌تی‌اسکن برابر 7 هزار عکس بازو
محمد صابر افتخاری:
این روزها پر رنگترین دغدغه دنیا شیوع بیماری کرونا است که از قضا مطمئن‌ترین ابزار برای تشخیص و میزان پیشرفت و درگیری ریه‌های فرد مبتلا، سی‌تی اسکن از قفسه سینه است.
اما این ابزار با همه لطفی که به بشر و علم پزشکی کرده است، حقایقی در پس پرده دارد که همیشه - چه زمان تجویز و چه زمان انتخاب بهترین راه تشخیص - باید در نظر گرفته شود.
پایه و اساس کار سی‌تی اسکن اشعه ایکس است که کم و بیش مردم از طریق عکسهای رادیولوژی با آن آشنایی دارند. این تابش از جمله تابشهای یونیزه با طول موجهای پر انرژی است و در واقع ذراتی هستند که به بافتها نفوذ می‌کند تا اندامها و ساختارهای داخلی بدن را نشان دهند. اشعه یونیزه می‌تواند به DNA آسیب برساند. اگر چه سلولهای شما بیشتر این آسیبها را ترمیم می‌کند، اما گاهی اوقات کار را ناقص انجام می‌دهد و باعث می‌شود مناطق کوچکی خراب شود. نتیجه آن جهش دی‌ان‌آ است که ممکن است در طی سالها زمینه پیدایش سرطان را در شما فراهم کند.
سی‌تی اسکن در مقایسه با تمامی دستگاه‌های تشخیصی اشعه ایکس بیشترین میزان دوز اشعه را دارا است.
برای ملموس شدن قضیه، چند مثال برایتان می‌زنم: در فاجعه هیروشیما، 25 هزار نفر بازمانده‌ای که تحقیقات نشان داد احتمال خطر سرطان در آنها افزایش یافته است، کمتر از 50 میلی‌ثانیه اشعه دریافت کرده بودند. مقداری که ممکن است شما در 3 یا 4 بار سی‌تی اسکن دریافت کنید.
میزان دوز تأثیر‌گذار با ساده‌ترین مقیاس ممکن، زمانی که شما یک عکس بازو می‌گیرید یک هزارم و زمانی که شما یک عکس ساده قفسه سینه می‌گیرید، یک دهم است. این عدد در سی‌تی اسکن قفسه سینه 7 است.
به زبان ساده‌تر، یک سی‌تی اسکن ریه معادل ۷۰۰۰ عکس بازو و70 عکس قفسه سینه است. بانوانی که آزمون ماموگرافی انجام داده‌اند، باید بدانند که میزان اشعه سی‌تی اسکن قفسه سینه تقریباً معادل 20 بار تکرار این آزمون در یک ساعت است. در نظر داشته باشید حتی میزان اشعه عکسهای رادیولوژی هم میزانی نیست که بتوان از آن صرف نظر کرد. حالا با این اوصاف در نظر بگیرید فردی که 90 درصد خود اطمینان دارد مشکلش مشکل جدی نیست، اما صرفاً برای اطمینان خاطر از آن 10 درصد شک حاضر است به پزشک اصرار کند و این حجم از دوز اشعه را به جان بخرد، چقدر به خود جفا می‌کند.
پزشک معالج هم با وجود اطمینان از این که مشکل جدی وجود ندارد که بتوان با عکس رادیولوژی آن را تشخیص داد، برای رضایت بیمار و البته رفع مسئولیت احتمالی مجبور به تجویز این گرافی یا سی‌تی اسکن می‌شود که البته شاید این اصرار به دلیل عدم آگاهی ازحجم و مضرات اشعه یونیزه ایکس توسط بیمار باشد.
نکته قابل ذکر دیگر این که تأثیر دوز اشعه بر روی افراد جوان بیشتر از افراد مسن و بر روی زنان بیشتر از مردان است.
حساس‌ترین نقاط بدن به اشعه ایکس غده تیروئید و گنادها یا همان غدد جنسی است.
حال در نظر بگیرید مادری که برای عکس از مهره‌های کمر دختر بچه 8 ساله‌اش از ترس شکستگی مهره‌های کمرش به بنده مراجعه کرده است؛ دختر بچه‌ای که در راهروی بیمارستان درحال بازی و بالا و پایین پریدن از صندلی‌ها است!!!
به صحبتهای پیشین بنده برگردید که بیشترین خطر برای کودکان و جنس مؤنث است! این دختر‌بچه قربانی ناآگاهی وحساسیت بی‌مورد مادری می‌شود که تا نسخه عکس را از پزشک نگیرد، اتاق را ترک نمی‌کند.
مبحث بعدی مبحث کنترل عفونت است که با این حجم از بیماران کرونایی که آمار ما گاهی به 130 تا 150 اسکن در 24 ساعت هم می‌رسد، کاری بسیار دشوار است. تهیه گان و یا ملحفه یک بار مصرف به این کنترل عفونت کمک شایانی می‌کند.
از آن جایی که بیشتر اسکنها مثبت است، بدیهی است رعایت فاصله اجتماعی و پروتکلهای ویژه بیمارستانی توسط بیماران، چه زمان پذیرش و چه زمان انجام آزمون امری واجب است.
از همشهریان عزیز تقاضا دارم تا زمان اضطرار واقعی و تشخیص پزشک، اصرار شخصی به انجام تست سی‌تی اسکن نداشته باشند.
در نهایت بر خود لازم می‌دانم تشکرکنم از خیرین عزیز که در تهیه دستگاه جدید سی‌تی اسکن بیمارستان نقش داشتند. بدیهی است تمام تلاش بنده و همکارانم در بخش سی‌تی اسکن، ارائه دقیقترین اسکنهای تخصصی با کمترین دوز ممکن است.
پی‌نوشت: تکنولوژیست رادیولوژی و سی‌تی اسکن بیمارستان شهدای نی‌ریز.
نظر شما
غیر قابل انتشار: ۰
انتشار یافته: ۱
در انتظار بررسی: ۰
ناشناس
| 
۱۱:۰۰ - ۱۴۰۲/۰۶/۱۰
پاسخ
مفید وکاربردی نظر شما
