سرمقاله:
به بهانه ۷ تیر سالروز انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی و شهادت دکتر بهشتی
هفتم تیر سالروز ترور آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی است که در سال ۱۳۶۰ خورشیدی در انفجار دفتر حزب جمهوری اسلامی به شهادت رسید. عامل انفجار سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بود.
این عالم دینی که مجتهدی مسلم و اندیشمندی دانشگاهی بود، هنوز چندان شناخته نشده است. در این نوشتار به گوشه‌هایی از دیدگاه‌های ایشان می‌پردازیم.
الف) در نظر و عمل معتقد به وحدت مذاهب اسلامی به ویژه تشیع و تسنن بود
«بهشتی دغدغه اسلام و وحدت مسلمانان را داشت. گاهی اشهد ان علی ولی الله را در اذانش نمی‌گفت. حرف و حدیث زیادی پیرامونش ساخته بودند تا جایی که برخی از او پرسیدند نظر شما درباره عزاداری اباعبدالله الحسین چیست؟ جواد اژه‌ای آنچه از یکی از پاسخ‌ها به چنین سؤالی را به یاد دارد چنین روایت کرده که ایشان گفته است: شما این حادثه جانگداز را به صورت طبیعی برای افراد بازگو کنید، کدام قلب سالمی است که از این جنایت بزرگ متأثر نشود، ولی اسلام برای ما مهمتر است. بدون اینکه بخواهیم تشیع خود را زیر پا بگذاریم. او گفته بود ضرورتی ندارد به خاطر تشیع‌مان با اهل سنت درگیر شویم تا دشمن مشترک مسلمانها سودش را ببرد» (شیرعلی‌نیا، ۱۳۹۷: 60)
این دیدگاه دکتر بهشتی موجب جذب و جلب مسلمانان اهل سنت به مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان شد. مرکزی که ایشان مسئولیت آن را از سال ۱۳۴۳ به دستور آیت ا.... سید محمد هادی میلانی از مراجع تقلید مقیم مشهد، به عهده داشت. همانگونه که در عکس شاهد آن هستیم که نماز جماعت به امامت عالمی شیعی و مأمومین اهل سنت برگزار شده است. البته متأسفانه این دیدگاه برای شهید بهشتی گران تمام شد و در داخل ایران برخی او را متهم به وهابیگری کردند: «...تلاش بهشتی برای وحدت مسلمانها حالا از اتهام‌های بزرگش به عنوان تضعیف تشیع و ولایت امیرالمؤمنین شده بود؛ در شهر خودش اصفهان نیز به شدت علیه او حرف می‌زدند و برخی روحانیون آشکارا او را وهابی یا مزدبگیر عربستان و ... معرفی می‌کردند.» (همان: ۷۶)
این مسئله به پس از انقلاب اسلامی هم کشیده شد به طوری که چند تن از علمای تهران توسط حجت الاسلام دکتر مهدی حائری فرزند آیت ا... شیخ عبدالکریم حائری مؤسس حوزه علمیه قم به امام پیام دادند که از کاندیداتوری بهشتی و مفتح در انتخابات اولین دوره مجلس خبرگان جلوگیری کند چون این دو نفر سلیقه‌شان به اهل سنت خیلی نزدیک است [...] ما هیچ وقت حاضر نیستیم در چنین انتخاباتی که اینها شرکت می‌کنند، شرکت بکنیم. (لاجوردی،۱۳۸۷: 98 و 99 ) البته امام قبول نمی‌کنند.
ب)موافق ارتباط با دیگر کشورها حتی آمریکا بود.
ایشان در سخنرانی خود در جمع بازاریان تهران در اسفند ۱۳۵۸ گفتند: «... آن مقدس‌مآبی سیاسی که ما با هیچ خارجی تماس نگیریم مبادا مردم بگویند که اینها با خارجی‌ها حرف می‌زنند، من این را یک ضعف می‌دانم و هیچ فرد و گروهی را که به این ضعف دچار باشد دارای عزت و توانایی و قدرت برخاسته از توحید و ایمان به خدا نمی‌یابم»(شیرعلی‌نیا، ۱۳۹۷: 168)
بر پایه همین اعتقاد در سال ۱۳۵۸ قبل از اشغال سفارت آمریکا توسط دانشجویان، با بروس لینگن و هنری پرشت از مقامات سفارت آمریکا در محل مجلس خبرگان مذاکره کرد. آنگونه که در اسناد منتشر شده سفارت آمریکا آمده ایشان به کاردار سفارت و مقام همراهش گفته: « بهبود روابط بیشتر به نفع آمریکا بوده تا به نفع ایران. ایران انقلابی از حمایت و تفاهم آمریکا استقبال خواهد نمود ولی به هیچ وجه به آمریکا وابسته نخواهد بود.»(همان) .
کاردار سفارت در گزارش این دیدار به وزارت خارجه آمریکا، آیت الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی را اینگونه توصیف کرد: «بهشتی شخصیت مؤثر و گیرایی است. مطمئناً در ظاهر و اگر بتوان بر اساس این گفتگو قضاوت کرد، از لحاظ فکری و عقلی هم مؤثر و گیراست. او با اعتماد به نفس فوق‌العاده به طور آرام و شمرده و انگلیسی خوب صحبت می‌کند، رفتار او در تمام مدت آرام و غیر احساسی بود»(همان).
ای کاش عالمانی مسلمان چون بهشتی بودند و در عمل اسلام را معرفی می‌کردند. اگر امثال ایشان در هامبورگ و دیگر شهرهای بزرگ اروپایی مستقر شده بودند، منحرفان آدم‌کش خشک مغزی همچون داعش موفق به جذب جوانان مسلمان اروپایی نمی‌شدند. امروز جهان اسلام بیش از پیش به عالمان عامِلی همچون شهید بهشتی و استاد مطهری نیازمند است. یاد و نامش همیشه جاودان و مرام و مشربش سرلوحه زندگی همگان باد.
شاد وسالم و موفق باشید
منابع:
1.شیرعلی‌نیا، جعفر( ۱۳۹۷) روایتی از زندگی و زمانه آیت الله سید محمد حسینی بهشتی، تهران: سایان.
2. لاجوردی، حبیب(1387) خاطرات مهدی حائری یزدی، تهران: صفحه سفید.
نظر شما
